31
rine karşı yanıt geliştirmesi ve sitokin salımı, sitotoksik T lenfosit (CTL) aracılı
süreçleri destekler ve HBV-spesifik CTL aktivasyonu için gereklidir(2).
CD8 T Hücreleri
HBV’nin etkin biçimde ortadan kaldırılmasında esas efektör hücreler matür
CD8 T hücreleridir. Şempanzelerde akut HBV enfeksiyonu sonrası CD8 T
hücre deplesyonu, enfeksiyonun kronikleşmesine yol açmakta ve HBV-spe-
sifik CD8 T hücrelerin sitolitik ve nonsitolitik aktivitesinin önemine işaret et-
mektedir (12). İnsanlarda gelişen akut HBV enfeksiyonlarında, hastaların en
azından bir kısmında klinik semptomlar ya da ALT yükseklikleri olmaksızın
iyileşme görülebilmesi, IFN-? ve TNF-? aracılı nonlitik mekanizmaların iyileş-
meyi sağlayabileceğini göstermektedir (3). NK, NKT hücreleri ve HBV-spesifik
Th1 CD4 T hücrelerin IFN-? üretebildikleri bilinmekle birlikte, IFN-?’nın esas
kaynağı HBV-spesifik CD8 T hücreleridir (13). TNF-? ve IFN-? viral kapsidin
destabilizasyonu, nitrik oksit ve proteazom aktivitesiyle viral proteinlerin deg-
redasyonu ve transkripsiyon sonrası HBV RNA’nın yıkımı gibi mekanizmalarla
HBV’nin ortadan kaldırılmasını sağlar. Anti TNF-? ya da anti IFN-? antikorları
verilen transgenik farelerde CD8 T hücrelerin HBV proteinlerini yok etme
yeteneklerinin bozulduğu gösterilmiştir (4). Sitokin yanıtı ile birlikte enfekte
hepatositlerin yıkımına yol açan sitolitik aktivitenin koordinasyonu, akut HBV
enfeksiyonunda ileri derecede karaciğer hasarı olmaksızın virüsün ortadan
kaldırılmasını sağlamaktadır.
CD8 T lenfositler, IFN-? aracılı nonsitolitik yola ek olarak enfekte hücreleri
apoptozun indüklenmesiyle öldürerek de virüsü ortadan kaldırmaya çalışır-
lar. Ancak apoptoz indüksiyonu CTL ile enfekte hücre arasında fiziksel temas
gerektirdiği için etkin olmayan bir yöntemdir. Hepatit B enfeksiyonunda en-
fekte olan hepatosit sayısı 10
11
’lere kadar ulaştığı için CTL’nin enfekte hepa-
tositlerin tamamını öldürmesi olanaksızdır. Dolayısıyla, HBV enfeksiyonunda
karaciğer hastalığının CTL’nin sitopatik etkisine bağlı olarak geliştiği, ancak
virüsün yok edilmesi için hücrelerin öldürülmesinden daha etkin CTL fonksi-
yonlarına ihtiyaç duyulduğu söylenebilir (14).
Akut hepatit tablosu iyileşen hastaların periferik kanlarında kuvvetli ve po-
liklonal CD8 T hücre yanıtı saptanabilir ve bu HBV-spesifik CD8 T hücre yanıtı
pek çok HBV proteinine karşı multispesifiktir. Başka bir deyişle, her epitopa
karşı birden fazla reseptör vardır ve tek bir CD8 T hücresi birden fazla epito-
pu tanıyabilir. Bu iki faktör, hedef epitopların tanınmasını artırırken virüsün mu-
tasyonlarla immün yanıttan kaçma olasılığını azaltır (10). Dolayısıyla, Th1 CD4
Hepatit B Enfeksiyonu İmmünpatogenez
